TIP FAKÜLTELERİ LİSANS DÜZEYİ TIP ETİĞİ EĞİTİMİ ÇEKİRDEK EĞİTİMİ PROGRAMI
TIP FAKÜLTELERİ LİSANS DÜZEYİ TIP ETİĞİ EĞİTİMİ ÇEKİRDEK EĞİTİMİ PROGRAMI
8. TBD Sağlık Bilimlerinde Etik Eğitimi Sempozyumu’nda, Tıp Etiği Çekirdek Eğitimi Belirleme Çalıştayı sonrası oluşturulmuş, Tıp Etiği Öğretim Hedefleri ile öğrenciye kazandırılması hedeflenen bilgi, beceri ve tutumlar aşağıda verilmiştir
Tıp fakültesinden mezun olan her hekimin öncelikle, bilinen bilginin ötesinde, olaylara yeni ve alternatif yaklaşımlar sunabilen, derinlemesine tarihi ve felsefi tartışmalar yapabilen aydın kimliğine sahip olması beklenir. Bu anlamda yetişmiş aydın kimlikli hekim; içinde yaşadığı toplumun sorunlarını izlemek, tahlil etmek ve bilimsel bakış açısı ve sorumluluk bilinci ile kendi görüşlerini oluşturmak durumundadır.
Tıp Etiği eğitimi ile amaçlanan, iyi hekimliğin olmazsa olmazları arasında tanımlanan, “hekimliğin profesyonel ve etik değerlerinin” kişiye kazandırılmasıdır. Meslek kimliği bilinci kazandırılmış, iletişimde ve insan ilişkilerinde başarılı, bilimsel ve teknik donanımı yanında meslek etiği açısından da donanmış, toplumunun sağlık sorunlarına duyarlı bir hekim yetiştirmek tıp fakültelerinin öncelikli hedefi olmak durumundadır. Hekim adayına uğraşı tanıtılırken, onda “kimlik kaygısı” ve “sorumluluk bilinci”, “meslek bilinci” yaratılmalıdır. Hekim adayı mesleki kimliğinin nasıl biçimlendiğini görerek, kendi rolünü daha gerçekçi ve geniş açıdan algılayarak, tıbbı değerlendirebilmelidir.
8. TBD Tıp Etiği Çekirdek Eğitimi Belirleme Çalıştayı sonrası oluşturulmuş, Tıp Etiği Öğretim Hedefleri ile öğrenciye kazandırılması hedeflenen bilgi, beceri ve tutumlar belirlenmiştir.
Tıp Etiği Öğretim Hedefleri
- Profesyonel değerlerini tanıyabilme, Profesyonel kimliğini ve değerlerini içselleştirebilme
- Hastaya biyopsikososyal yaklaşımı benimseme,
- İnsan hakları, onuru ve gönenci kavramını, geçirilen tarihsel süreci, insanın, örselenebilirliğini kavrayabilme
- Normatif sistemleri tanımlayabilme ve aralarındaki ayrımları sıralayabilme
- Biyoetik, Etik ve ilgili diğer kavramları, alt kavramları tanımlayabilme, Biyoetik alanındaki değer sorunlarına duyarlı olabilme
- Etik sorunları diğer sorun kümelerinden ayırt edebilme
- Hekim-hasta ilişkisinin değer sorunlarını kavrayabilme, karşılıklı katılım türünde empatik iletişim kurabilme
- Mesleki değerler ve etik ilkeleri dikkate alarak hizmet üretme
- Hasta haklarına saygı gösterebilme ve koruyabilme
- Mesleki uygulamalar sırasında araştırma ve yayın etiği ilkelerine uyabilme
- Profesyonel değerlere uygun davranış sergileyebilme, hekim sorumluluğunu dikkate alma
- Sağlık politikalarının ve sağlık ekonomilerinin hekimlik uğraşına etkisini kavrayabilme
- Olağandışı durumlarda uyulması gerekli etik kodları kavrayabilme ve afet triajı etiği
- Klinik ortamında etik değerlendirme ve karar verme sürecini uygulayabilme
- Başta yaşamın başlangıcı ve sonuna ilişkin etik sorunlar olmak üzere tıp etiğinin özel konularına ilişkin etik duyarlılık gösterme
Bilgi, beceri ve tutumlar
- Hekim kimliğini ve onu oluşturan değerler bütününü bilme ve meslek kimliğine uygun tutum ve davranışlar geliştirme bilgi ve becerisi
- Hastaya bütünsel yaklaşabilme, bireyi fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden değerlendirebilme bilgi ve becerisi, örselenebilir bireylere karşı duyarlı hekim tutumu sergileme becerisi
- İnsan onur ve haklarına uygun hasta tanı tedavisi sürecini yönetebilme ve etik değerlendirme yapabilme bilgi ve becerisi
- Deontoloji, ahlak ve hukuk gibi normatif sistemleri tanımlayabilme ve aralarındaki ayrımları değerlendirebilme bilgisi
- Biyoetik alanının değer sorunlarını fark edebilme, Hekim hasta iletişiminde etik değerleri koruyabilme, etik ikilemleri çözebilme becerisi
- Karşılaşılan etik ikilemleri fark etme, çözüm yöntemleri üretme, metodoloji takip etme, etik duyarlılık ve farkındalık ile etik sorun çözme ve tavsiye kararları alma becerisi
- Etkili iletişim yöntemlerini kullanabilme becerisi ve empati yapabilme becerisi
- Uygulamalarında etik ilke ve değerlerini koruma becerisi
- Hasta hakları ve hekim sorumluluğu ile ilgili süreçleri yönetebilme, hastanın aydınlatılmış onamını tanı ve tedavi sürecinde alma, hasta mahremiyetini ve sırrını koruyabilme, kötü tanıyı hastaya verebilme, tedavinin reddiyle ilgili süreçleri yönetebilme, hastanın veri güvenliğini sağlayabilme, sınırlı tıbbi kaynakların adil dağıtımını sağlayabilme bilgi ve becerisi
- Çalışma alanında yaptığı araştırmalarda ve bunları sunarken ve yayınlarken araştırma ve yayın ilkelerine uygun davranma bilgi ve becerisi
- Meslektaşları, tedavi ekibinin diğer üyeleri/ yardımcı sağlık personeli ve hastası ile profesyonel ilişki sınırlarında çalışmak ve sınır aşımları konusunda farkında olmak, sınır aşımlarını engelleyebilmek bilgi ve becerisi
- Sağlık politikaları ve sağlık ekonomisi uygulamalarının hekim-hasta ilişkisinin dinamiklerine ve temel değerlerine etkilerini görebilme, bunu yönetebilme ve hastasının lehine dönüştürebilme, hekimlik uğraşına etkileri ile başa çıkma bilgi ve becerisi
- Olağandışı durumlarda temel etik değerleri koruyarak uygulama yapabilme becerisi
- Afet triajında etik ilkeleri uygulama bilgi ve becerisi
- Tıbbi uygulamalarında toplumsal cinsiyet duyarlılığı ile uygulamalarını sürdürmek becerisi
KULLANILACAK EĞİTİM MATERYALİ VE YÖNTEMİ
- Didaktik eğitim
- İnteraktif iletişim
- Beceri istasyonları
- Filmler
- Oyunlaştırma
- Simüle/standart hastalarla eğitim
- Kavram haritaları
- Narratif yöntemler
- Refleksiyon ( Öz yüzleşme)
Tıp fakültelerinde uygulanmak üzere görüşümüze sunulan Ulusal Çekirdek Eğitim Programı’nın “Profesyonel Davranışlar, Değerler ve Profesyonelliğe Yönelik Eğitim İçeriği” başlığı altında yer alan konularda yeterli ayrıntılandırmanın yapılmadığı gözlenmektedir. “Genel Tıp Alanına Temel Oluşturan Bilgiler ve Bilgiye Yönelik Eğitim İçeriği” ayrıntılı çerçevelerle ve tablolarla belirlenirken, profesyonalizmle ilgili konular fakültelerin belirlemesine bırakılmıştır.
Önerimiz; hastanın bilgilendirilmesi ve aydınlatılmış onam alma, kötü haber verme ve tıp uygulamasında çatışma çözümü gibi, uygulama ile doğrudan ilintili ve tüm hekimler için yaşamsal önemdeki tutumların da tansiyon ölçme, kan alma gibi temel hekimlik uygulamaları arasında sayılması ve açık ifadelerle, zorunlu kapsamda yer almalarının sağlanmasıdır.
Bunun dışındaki eğitim içeriği, raporda da belirtildiği gibi, hazırlanacak eğitim rehberleriyle belirlenebilir ve fakültelerin düzenlemesine bırakılabilir.